بعد از طرح سیاست کشف حجاب از سوی رضاخان، روحانیون از جمله اقشاری بودند که در صف اول، پرچم‌دار مبارزه با این سیاست ضددینی شدند. یکی از این مبارزات روحانیون در شیراز رقم خورد.
براساس گزارش‌های تاریخی، در راستای کشف حجاب مجلس جشني با حضور «حکمت» وزیر معارف در مدرسه شاپور (شعاعيه سابق) به اجرا درآمده بود. در این مراسم گروهی از دختران دبستان مهرآيين پس از خواندن دكلمه و سرود به ناگاه حجاب خود را برداشتند و به رقص مشغول شدند. در اين هنگام عده‌اي به عنوان اعتراض مجلس را ترك كردند. روز بعد، اين خبر در سطح شهر شیراز به سرعت پيچيد و اعتراض مردم شيراز را موجب گرديد. آنان بازار و كسب و كار را تعطيل كرده در مسجد وكيل تجمع كردند.
نخستین واکنش جدی روحانیت علیه طرح حجاب‌زدایی از شیراز آغاز شد:
در ادامه اعتراض‌هاي مزبور در مجالسي كه در مسجد وكيل برپا مي‌شد، سيدحسام‌الدين فال‌اسيري از علماي متنفذ شيراز به منبر رفته، ضمن تقبيح اعمال جشن مزبور، مقامات حكومت دولتي را مورد انتقاد قرار داد. وي در اين سخنراني اظهار داشت: «مردم اين كاري كه شد منكر بود، شما چرا نهي از منكر نكرديد… اگر نمي‌توانستيد نهي از منكر كنيد لااقل مي‌توانستيد مانند آن دو معمم (محمدعلي حكيم و ميرزا صدرالدين محلاتي) از مجلس بيرون برويد.»
علي‌اصغر حكمت وزير معارف وقت كه خود در مجلس جشن مزبور حضور داشت در ارتباط با اعتراض‌هاي علمای شیراز به اين مسئله مي‌نويسد: «از اين معني محافل ارتجاعي شهر برآشفته، از جمله يكي از علمای روحاني كه مرد فعال و دانشمندي بود، تلگرافي به شاه عرض و از وزير معارف شكايت نمود كه اين وزير عليه ما عليه دختران را در ملأ علام حاضر كرده و به ترقص واداشته است. البته رضاشاه به اين تلگراف اعتنا نكرده و عين آن را براي وزير معارف فرستادند.»
با ادامه اجتماعات مردم شيراز در مسجد وكيل و انعكاس اين وقايع در مركز، حكم تعقيب و دستگيري سيدحسام‌الدين فال‌اسيري صادر شد. لذا وي دستگير و به مشهد تبعيد گرديد.
از ديگر علمايي كه در قضيه كشف حجاب از خود واكنش نشان دادند آيت‌الله شيخ جعفر محلاتي و سيدعبدالله شيرازي بودند. پس از واقعه مدرسه شاپور طي جلساتي كه با حضور علما و روحانيون شیراز تشكيل شد، تصميم گرفته شد به منظور هماهنگي و مشاوره با علماي قم، نماينده‌اي از سوي آنان به قم اعزام شود. بدين‌سان آيت‌الله شيرازي به نمايندگي از علماي شيراز روانه قم گرديد و با آيت‌الله حائري مؤسس حوزه علميه قم ديدار كرد. وي سپس عازم مشهد شده و در این رابطه با آيت‌الله قمي صحبت کرد.
سیدابوالقاسم کاشانی نیز از روحانیونی بود که با لحنی تند به رضاخان اعتراض می‌کند. از دیگر روحانیون صاحب‌نام این دوره، امام جمعه تهران «حاج سیدمحمد» بود که در پی مخالفت با کشف حجاب محبوبیت خاصی در تهران و ایران پیدا کرد؛ زیرا که گفته بود اگر کشته شوم عیالم را بدون حجاب در مجلس جشن بی‌حجابی نخواهم برد. «سیدابوالحسن طالقانی» هم به علت اعتراض به اقدامات ضد اسلامی به ویژه کشف حجاب مکررا به زندان افتاد و یا تبعید گردید. سید محمود طالقانی فرزند او که در این ایام طلبه‌ای پر شور بود، در سال ۱۳۱۸ش در درگیری با پاسبانی که به اجبار قصد برداشتن چادر زنی را داشت به زندان افتاد. با سرکوب قیام گوهرشاد روحانیون در تنگنای بیشتری قرار گرفتند، بعد از اعلام رسمی کشف حجاب آنان را مجبور به سکوت کردند و دیگر فرصتی برای بیان آشکار مخالفت‌های خود نیافتند. تنها مورد استثنا مخالفت‌های روحانیون ولایات بود که البته مخالفت‌هایشان بازتابی فرا‌تر از همان ناحیه نداشت و از سوی ماموران ولایت نیز به شدت با آنان برخورد می‌شد. سرکوب قیام مسجد گوهرشاد و برخورد تند رضاخان با آیت‌الله حائری پیش از قانون کشف حجاب توانست واکنش‌ها را محدود کند.
با وجود اقدامات متعدد در جهت کشف حجاب، اما اجراي سياست كشف حجاب در استان فارس پيشرفت چنداني نداشت. از اين رو از سوي رياست دفتر مخصوص شاهنشاهي به وزارت داخله نسبت به عدم پيشرفت «نهضت نسوان در فارس» هشدار داده و درخواست مي‌شود كه ضمن تحقيق در مورد علت اين امر تأكيدات لازمه در اين راستا به مقامات ايالات مزبور داده شود.
منبع: کتاب “انقلاب اسلامی در شیراز“؛ انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
ثبت دیدگاه